11 listopada - 102 lata Niepodległej Polski

W tym roku przypada 102 rocznica odzyskania przez Polskę Niepodległości po 123 latach zaborów (1795–1918). Święto to zostało ustanowione ustawą z dnia 23 kwietnia 1937. Zostało zniesione po II wojnie światowej – w 1945 r. – a następnie przywrócone ustawą z dnia 15 lutego 1989 r. Współcześnie, Święta Niepodległości obchodzone są z udziałem najwyższych władz państwowych i odbywają się na placu marsz. Józefa Piłsudskiego w Warszawie, przed Grobem Nieznanego Żołnierza. Inne formy obchodów to: Bieg Niepodległości organizowany od 1989 w Warszawie, Koncert Niepodległości organizowany od 2009 roku w Muzeum Powstania Warszawskiego, wykłady i inscenizacje historyczne, koncerty patriotyczne czy parady ulicami miast, np. Marsz Niepodległości w Warszawie.

 W tym roku z powodu epidemii SARS-CoV-2 uroczystości zostały znacznie ograniczone. Instytucje kultury zapraszały do świętowania za pośrednictwem internetu lub telewizji. Jedną z takich inicjatyw, zachęcających do wspólnego świętowania obchodów była akcja „Niepodległa do hymnu". Aby wziąć w niej udział wystarczyło w południe 11 listopada włączyć jedną ze stacji radiowych lub telewizyjnych i przyłączyć się do odśpiewania Mazurka Dąbrowskiego.

 Krótka historia Odzyskania Niepodległości

Data 11 listopada 1918 roku, zapamiętana przez Polaków jako data odzyskania niepodległości jest datą symboliczną. W tym dniu państwo polskie jako twór terytorialno-prawny jeszcze nie istniało. Jednakże to właśnie ten dzień po kilku latach został ustalony przez Sejm za święto narodowe - jako dzień powstania II Rzeczypospolitej Polskiej.

 Funkcjonujący do tej pory europejski ład runął w gruzy wraz z wybuchem I wojny światowej. Fakt, że naprzeciw siebie stanęli zaborcy obudził nadzieje Polaków na odrodzenie wolnej ojczyzny. Polacy nigdy nie zrezygnowali z marzeń o wolnej i niepodległej Polsce, o czym świadczą liczne, zbrojne, wystąpienia przeciwko okupantom w latach I wojny światowej, a także zakładane jeszcze przed wojną organizacje paramilitarne i tworzenie zbrojnych formacji wojskowych. Do tego dochodziły także podejmowane na forum międzynarodowym zabiegi polskich przywódców politycznych i wojskowych zmierzające do odbudowy polskiej państwowości.

Każde z podjętych działań, torowało drogę do zrzucenia pęt niewoli. Weterani Powstania Styczniowego, zesłańcy, którzy po latach wracali z Sybiru podtrzymywali ducha walki o wolność. Okazja do odzyskania niepodległości nadarzyła się w 1918 roku , kiedy wojna miała się ku końcowi. Młodzi Polacy chwycili za broń, wykazując się wielką determinacją w walce o wolność.

Na ziemiach polskich ścierały się dwie orientacje powstańcze. Pierwsza popierała zbrojny czyn Józefa Piłsudskiego. Natomiast druga- prorosyjska orientacja Narodowej Demokracji, popierała walkę z odwiecznym wrogiem Polski - Niemcami. Przedstawiciele obu orientacji prowadzili ze sobą walkę o czołową pozycję w samorządach i organach władzy. Latem 1918 roku było już pewne, że państwa centralne wojnę przegrają. Ludność Niemiec i Austro-Węgier miała dość wojny i w obaleniu swych monarchistycznych reżimów upatrywała uzyskanie pokoju. Szalejąca w Rosji rewolucja doprowadziła w styczniu rząd radziecki do anulowania wszystkich układów rozbiorowych Polski przez Rosję.

Na skutek polskich zabiegów prezydent Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilson przedstawił 14-punktowy program powojennego ładu w Europie. Zakładał on między innymi utworzenie niezawisłego państwa Polskiego z dostępem do morza. Także państwa Europy tj.: Wielka Brytania, Francja i Włochy na konferencji w Wersalu w czerwcu 1918 roku opowiedziały się za utworzeniem niepodległego państwa polskiego. Klęska na Bałkanach w 1918 roku przyczyniła się do rozpadu Austro-Węgier, a to z kolei zwiększyło szanse na niepodległe państwo polskie.

W Wiedniu polscy posłowie do parlamentu austriackiego, na czele których stanął Wincenty Witos, zorganizowali Polską Komisję Likwidacyjną. Trzy dni później komisja ta objęła niepodzielną władzę w wolnym od Austriaków Krakowie. W Lublinie, w nocy z 6 na 7 listopada 1918 roku powstał Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej. Stanowisko premiera i ministra spraw zagranicznych objął Ignacy Daszyński.

W wielu miastach i regionach spontanicznie tworzyły się różne niepodległościowe organy władzy na bazie już istniejących lokalnych stronnictw, partii politycznych, lub organizacji wojskowych. W Poznaniu i Zagłębiu Dąbrowskim powstały Rady Robotniczo-Chłopskie. Natomiast w Warszawie, ziemiami dawnego Królestwa Polskiego Rada Regencyjna Królestwa Polskiego.

Jednocześnie w trakcie powstawania nowych, tymczasowych rządów, rozwijała się działalność Polskiej Organizacji Wojskowej, która został utworzona przez Józefa Piłsudskiego w latach 1915-16, stawiająca sobie za cel walkę z Niemcami. Dnia 9 Listopada z twierdzy magdeburskiej uwolniony został Józef Piłsudski. Tego samego dnia wraz z Kazimierzem Sosnkowskim, pociągiem przewiezieni zostali pod eskortą do Warszawy. Jeszcze tej samej nocy rozpoczęło się rozbrajanie warszawskiego garnizonu niemieckiego.

11 listopada 1918 roku w Compiegne Francją i Niemcami, podpisali traktat pokojowy kończący I wojnę światową.

Stacjonującym w Warszawie niemieckim władzom wojskowym Józef Piłsudski zaproponował złożenie broni i opuszczenie miasta. Niemcy przystali na propozycję marszałka i w ciągu trzech dni opuścili ziemie dawnego Królestwa Polskiego. 14 listopada Rada Regencyjna przekazała władzę Józefowi Piłsudskiemu, który 16 listopada jako Naczelnik Państwa zadeklarował powstanie Państwa Polskiego.